FARG‘ONA VODIYSI O‘TLOQI SAZ TUPROQLARI VA SHO‘RXOKLARINING GEOKIMYOVIY XUSUSIYATLARI

Abstract

Farg‘ona vodiysi sug‘oriladigan yerlarida sug‘orish, tuproqda tuzlarning hosil bo‘lishida, harakatlanishi va to‘planishida, meliorativ muammolarni hal qilishda ularni birgalikda majmuali o‘rganish muhim ahamiyatga ega. Tuproq hosil bo‘lish jarayonida, ayniqsa vodiy sug‘oriladigan tuproqlari sharoitida maqbul yer osti suvlari rejimi va balansini shakllantirishda, grunt suvlarining roli ayniqsa katta bo‘lib, sho‘rlangan tuproqlarning hosil bo‘lishida har tomonlama ta’sir ko‘rsatadi, muayyan bir sharoitda tuproqdagi asosiy tuz manbai bo‘lib xizmat qilsa, ikkinchi bir sharoitda erigan tuzlarni o‘zida to‘plash va o‘z oqimi bilan sug‘orilayotgan va sho‘ri yuvilayotgan maydonlar xududidan chiqarib yuborish vositasi bo‘lib xizmat qiladi. Suvda erigan tuzlarni tuproq profili bo‘yicha vertikal va gorizontal yo‘nalishlarida harakatlanishi, qayta taqsimlanishi va to‘planishida, shuningdek sho‘r yuvish jarayonida ham tuproqlar mexanik tarkibi muhim ahamiyat kasb etadi, shu boisdan sug‘oriladigan yerlarda tuz to‘planishi va ikkilamchi sho‘rlanish jarayonlarini taxlil qilishda hamda tuproq-meliorativ-ekologik holatini baholashda tuproqning mexanik tarkibiga aloxida ahamiyat beriladi, tuproq sho‘rlanishida unga asosiy omillardan biri sifatida qaraladi.