SEMIZLIK VA QANDLI DIABETGA QARSHI KAPSAITSIN ALKALOIDI AHAMIYATINI O‘RGANISH VA TIBBIY QIYMATINI BAHOLASH

Abstract

Kapsaitsin qadim zamonlardan beri farmakologik ta’sirga ega bo‘lgan, ammo so‘nggi yigirma yil ichida vazn yo‘qotish va og‘riq qoldiruvchi vosita sifatida, shu jumladan oshqozon-ichak traktida qo‘llanilishini aniqlash uchun keng qamrovli tadqiqotlar olib borildi. Kapsaitsinning yana bir muhim farmakologik ta’siri, energiya va lipid metabolizmini kuchaytirish orqali kemiruvchilarda yog‘ to‘qimasini kamaytirishi aniqlandi. Chili (qalampir, kapsaitsin asosan qalampir mahsulotlaridan olanadi) bilan vazn yo‘qotish insulin nazoratini yaxshilash natijasidir, vaznni boshqarishni qo‘llab-quvvatlaydi va semizlik, diabet va yurak-qon tomir kasalliklari kabi kasalliklarni davolashda ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, muntazam chili iste’mol qilish qon zardobidagi lipoprotein oksidlanishiga qarshilik ko‘rsatadi. Chilining ovqatga qo‘shilishi lipid oksidlanishini kuchaytiradi, ovqatdan keyin karbongidrat oksidlanishini kamaytiradi. Chili yog‘ning oksidlanishini oshiradi va asosiy tarkibiy qism bo‘lgan triglitseridlarning to‘planishini kamaytiradi. Ratsionga chili kiritilganda birinchi navbatda TRPV1 retseptorlari faollashadi va bir qator yo‘llarni tetiklaydi, bu vaznni yanada samarali boshqarishga olib kelishi mumkin. Laboratoriya tadqiqotlari kapsaitsinning semizlikka qarshi vosita sifatidagi rolini tasdiqlaydi. Ichak shilliq qavatining afferent nervlari visseral va teri osti joylari o‘rtasida yog‘ to‘qimalarining taqsimlanishini nazorat qilishda mihim rol o‘ynaydi. Kapsaitsin tomonidan vaqtinchalik retseptorlarning potensial vanilloid-1 kanallarini faollashtirish adipogenezni oldini oladi. Neyrogen mexanizm yog‘ almashinuvini vaqtinchalik retseptor potentsiali vanilloid-1-sezgir nervlar tomonidan tartibga solishni modulyatsiya qiladi. Neyron yo‘li oshqozon-ichak traktining vaqtinchalik retseptorlari potentsial kanallarining o‘ziga xos stimulyatsiyasiga javoban jigarrang yog‘ to‘qimalarining simpatik nerv faoliyatini tartibga soluvchi markaziy tarmoqni tanlab faollashtirishga imkon beradi. Klinik dalillar kapsaitsinning semizlikka qarshi vosita sifatidagi rolini tasdiqlaydi. Kapsaitsinning og‘iz orqali va oshqozon-ichak traktida ta’siri to‘yinganlikni oshiradi va energiya va yog‘ miqdorini kamaytiradi. Kapsaitsin o‘z ichiga olgan bioaktiv komponentlar gipokalorik dietadan keyin vaznni saqlashga yordam beradi.