OʻZBEKONA GAP QURILISHIDA FE’LNING TUTGAN OʻRNI
Keywords:
fe’l, fe’l valentligi, substansial tahlil, nutq, voqelanish, valentlik, formal-funksional tilshunoslik, lisoniy sintaktik qolip, oraliq qolip, invariant qolip, til birligi, nutq birligi, kesimlik koʻrsatkichi, atov birligi.Abstract
Soʻz turkumlari ichida alohida oʻringa ega boʻlgan fe’l soʻz turkumini oʻrganish oʻzbek tilshunosligi paydo boʻlgandan beri olimlarni oʻylantirib kelayotgan muhum masalalardan biri hisoblanadi. Unga sistemaviy yondashuv yangi-yangi ilmiy tadqiqotlarning yaratilishiga turki boʻldi. Oʻzbek tilida fe’l soʻz turkumi faqat harakat, holatnigina emas, balki situatsiyani (vaziyatni) ham bir butun holda anglatadigan, u shu harakat, holat—situatsiyaning barcha aktantlarini (qatnashuvchilarini) ham ifodalash qobiliyatiga ega boʻlgan soʻz turkumidir. U gap markazi boʻlib kelganda, tarkibidagi leksik ma’no ifodalovchi lugʻaviy asosining hamda kesimlik koʻrsatkichlarining valentlik nazariyasi asosida kengayishidan kengaygan birikmali sodda yoqiq gaplar hosil boʻladi. Ushbu maqolada shular haqida soʻz boradi.
References
Абузалова М. Ўзбек тилида содда гапнинг энг кичик қурилиш қолипи ва унинг нутқда воқеланиши: Автореф. дисс. ...канд. филол. наук. – Тошкент, 1994.–19 б.
Гак В.Г. Семантическая структура слова как компонент семантической структуры вызсказывания// Семантическая структура слова. М.,1971. С90.
Khojieva, M. Y., & Yokubova, S. Y. (2021). Language and speech expression of personal descriptions. TJE-Tematics journal of Education ISSN, 2249-9822
Неъматов Ҳ., Сайфуллаева Р., Қурбонова М. Ўзбек тили структурал синтаксиси асослари. —Тошкент: Университет, 1999. —56 бет.
Қурбонова М., Шокирова Ҳ. Гапнинг тил ва нутқ фарқланишига кўра талқини// Ўзбек тили ва адабиёти. —Тошкент, 2003. 3-сон, 32-35-бетлар.
Қўчқортоев И. Сўз маъноси ва унинг валентлиги. – Тошкент: Фан, 1977. – 168 б.
Расулов Р. Ўзбек тилидаги ҳолат феъллари ва уларнинг облигатор валентликлари. – Тошкент: Фан, 1989. – 142 б.
Солнцев В.М. Язик как системно-структурное образование. М.1971. С16.
B.E.Kilichev, M.Z.Safarova. Toponyms Formed On The Basis Of Nation Names. International Journals of Sciences and High Technologies. Vol. 25 No. 1 February 2021, pp. 104-107.
B.E.Kilichev, M.Z.Safarova. Bukhara region’s typical toponyms transformed by means the names of nations. International Scientific Journal Theoretical & Applied Science, http://t-science.org/ p-ISSN: 2308-4944 (print) e-ISSN: 2409-0085 (online) 2021.02.05
B.E.Kilichev, M.Z.Safarova. The Concept of Totemism and Ethnonym. Central Asian Journal of Literature, Philosophy and…, 2022. https://scholar.google.com/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=xE0DgREAAAAJ&citation_for_view=xE0DgREAAAAJ:u-x6o8ySG0sC
Safarova.M.Z. ALISHER NAVOIY IJODIDA ETNONIMLARNING QO ‘LLANILISHI. FILOLOGIK TADQIQOTLAR: MUAMMO VA YECHIM” mavzusida xalqaro ilmiY KONFERENSIYA. 2021. https://scholar.google.com/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=xE0DgREAAAAJ&citation_for_view=xE0DgREAAAAJ:d1gkVwhDpl0C
Yokubova, S. (2021). Tibbiy matnlarda obyektli birikmalarning voqelanishi. ЦЕНТР НАУЧНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ (buxdu. uz), 7(7).
Yokubova, S. (2021). Относительно формального грамматического описания объектных соединений. ЦЕНТР НАУЧНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ (buxdu. uz), 7(7).
Yokubova, S. (2020). Объектные сочетания. ЦЕНТР НАУЧНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ (buxdu. uz), 1(1).
Yusufovna, Y. S. (2022). POETIK NUTQDA MA’NO KOʻCHISH YOʻLLARI. BARQARORLIK VA YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYN ILMIY JURNALI, 674-677.
